monumenta.ch > Willelmus Malmesburiensis > sectio 20 > 11 > sectio 109 > sectio 24 > sectio 123 > sectio 59 > 5 > 10 > sectio 21 > sectio 43 > sectio 24 > sectio 16 > 24 > sectio 192 > sectio 2 > sectio 81 > sectio 41 > sectio 15 > sectio 13 > sectio 11 > sectio 40 > sectio 110 > sectio 12 > sectio 410 > sectio 181 > sectio 114 > sectio 17 > 8 > 22 > sectio 4 > sectio 85 > sectio 287 > sectio 11 > sectio 1 > sectio 105 > sectio 1 > sectio 12 > 24 > sectio 58 > sectio 329 > sectio 384 > sectio 83 > sectio 78 > sectio 21 > sectio 15 > Petrus Lombardus, Collectanea in epistolas Pauli 1, p3, CAPUT XI. > csg51.250 > sectio 32 > sectio 47 > sectio 300 > sectio 5 > sectio 430 > 11 > sectio 48 > sectio 67 > sectio 335 > sectio 127 > sectio 33 > sectio 9 > sectio 71 > sectio 27 > 3 > sectio 25 > 23 > Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, p3, p2, VIII. Mathildis reginae mors. Eius epitaphium. Cenomannorum rebellio. Rex Guillelmus militum Anglorum numerum conscribendum iubet.
Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, LIBER SEPTIMUS., , VII. Odonis Baiocensis episcopi ad papatum contendentis vana fiducia. Guillelmus rex eum detineri iubet. <<< >>> IX. Translatio corporis beati Nicolai Myrensis.
VIII. Mathildis reginae mors. Eius epitaphium. Cenomannorum rebellio. Rex Guillelmus militum Anglorum numerum conscribendum iubet.
1 His temporibus, indictione VII, [1083] Mathildis, regina Anglorum, aegrotavit, diutina infirmitate anxia, reatus suos cognovit et obnixe deflevit, omnibusque rite peractis, quae mos Christianus exigit, salutari sacramento munita, III Nonas Novembris obiit. 2 Deinde corpus eius ad coenobium Sanctae Trinitatis, quod ipsa sanctimonialibus apud Cadomum construxerat, delatum est, et ab episcopis et abbatibus multis inter chorum et altare venerabiliter tumulatum est. 3 Exsequias eius celebrarunt monachi et clerici cum pauperum agmine, quibus ipsa vivens frequenter profuit in Christi nomine. 4 Memoriale eius super ipsam ex auro et gemmis mirifice constructum est, et epitaphium huiusmodi litteris aureis comiter exaratum est. 5 Egregie pulchri tegit haec structura sepulcri
Moribus insignem, germen regale, Mathildem.
6 Dux Flandrita pater, huic exstitit Hadala mater,
Francorum gentis Roberti filia regis,
Et soror Henrici regali sede potiti.
7 Regi magnifico Willelmo iuncta marito,
Praesentem sedem, praesentem fecit et aedem,
Tam multis terris quam multis rebus honestis
A se ditatam, se procurante dicatam.
8 Haec consolatrix inopum, pietatis amatrix,
Gazis dispersis, pauper sibi, dives egenis.
9 Sic infinitae petiit consortia vitae,
In prima mensis post primam luce Novembris.
10 Cadomense coenobium sanctae et individuae Trinitati dicatum Mathildis abbatissa per annos XLVII strenue rexit, atque Ceciliam, regis filiam, aliasque plures in Dei famulatu solerter educavit, et regulariter instruxit. 11 Qua defuncta, nobilis Cecilia successit, et pluribus annis tempore fratris sui Henrici regis officium matris gessit. 12 Deinde filia Willelmi consulis, filii Stephani Blesensis, regimen eiusdem ecclesiae suscepit, sed immatura morte praeventa, parvo tempore tenuit. 13 Post obitum gloriosae Mathildis reginae, Willelmus rex pene IV annis, quibus supervixit, multis procellis tribulationum contra eum insurgentibus, vehementer laboravit. 14 Nam quidam Cenomannensium, qui quasi naturali semper inquietudine agitantur, et mobilitate sua pacem turbant, ipsique turbantur, contra regem Willelmum arma sumpserunt, sibique multisque aliis dispendia magna procuraverunt. 15 Humbertus enim vicecomes, gener Willelmi Nivernensis comitis, quibusdam parvis occasionibus regem prius offendit, sed postmodum in maius crescentibus, castra sua, Bellummontem et Fredenaicum reliquit, et cum uxore sua, omnibusque suis ad castrum, quod Sancta Susanna vocatur, ut publicus hostis secessit. 16 Istud nempe municipium, ad quod confugit, super Arva fluvium situm est, in ardua rupe, in confinio Cenomannensium et Andegavensium. 17 Illuc militarem manum sibi accersiit, et Normannis, qui Cenomannensem pagum tutari conabantur, damna damnorumque formidinem non segniter intulit. 18 Erat enim nobilitate clarus, sensu et probitate praecipuus, ingenti virtute et audacia fervidus, et pro his insigniis longe lateque famosus. 19 Custodes autem Cenomannicae urbis, et circumiacentium oppidorum infestationibus Huberti frequenter lacessiti sunt, regique Willelmo querelas infortunii sui retulerunt, et ab eo auxilium poposcerunt. 20 Rex igitur exercitum Normannorum actutum ascivit, partemque Cenomannorum qui sibi cohaerebant, accersivit, et hostilem patriam cum valida manu adivit. 21 Sed castrum Sanctae Susannae, quod inaccessibile erat prae rupibus et densitate vinearum quibus circumdabatur, obsidere nequivit; nec hostem, qui intus erat, ad libitum coarctare valuit, quia fortiter sibi procurabat et amplos aditus habebat. 22 Rex itaque quoddam municipium in valle Beugici construxit, ibique magnam militum copiam ad arcendum hostem constituit; ipse vero pro magnis regni negotiis in Neustriam rediit. 23 Regis familia, cui Alannus Rufus, Britonum comes, praeerat, divitiis, epulis ac bellicis sumptibus praestabat. 24 Sed castrensis cuneus eis virtute et multitudine aequiparari satagebat. 25 Nam de Aquitania et Burgundia, aliisque provinciis Galliae probati milites ad Hubertum convolabant, eique totis nisibus auxiliari, suamque probitatem ostentare ferventer optabant. 26 Unde factum est ut de detrimentis Beugicorum Susannense castrum ditaretur, et quotidie ad resistendum magis magisque confortaretur. 27 Multoties opulenti Normannorum et Anglorum proceres capiebantur, quorum redemptionibus vicecomes, et Robertus Burgundio, cuius neptem in coniugio habebat, aliique adiutores sui honorifice ditabantur. 28 Sic tribus annis Hubertus Normannis restitit, et inimicorum opibus locuples, invictus permansit. 29 In hac guerra Robertus de VeteriPonte, et Robertus de Uxeio, aliique egregii Normannorum milites, multumque lugendi, occisi sunt. 30 Nam XIV Kalendas Decembris, dum Normannica cohors impetum in hostes faceret, quidam puer imberbis, qui secus viam inter vepres absconditus erat, sagittam emisit, et Richerium de Aquila, Engenulfi filium, lethaliter sub oculo percussit. 31 Furentes autem socii concurrerunt, et puerum statim comprehenderunt, atque pro vindicta nobilissimi baronis occidere voluerunt. 32 Sed moriens Richerius ei subvenit. 33 Nam, dum vellent eum iugulare, vulneratus quanto potuit conatu exclamavit: « Sinite illum pro amore Dei. 34 Peccatis meis exigentibus sic debeo mori. 35 » Mox dimisso percussore, lugendus heros peccata sua sodalibus suis confessus est; et antequam urbem adduci potuisset, mortuus est. 36 Deinde corpus eius delatum est ad quoddam monachorum monasterium, quod Engenulfus pater eius in sua possessione construxerat in honore Sancti Sulpitii praesulis Bituricensium, ibique cum ingenti luctu parentum et affinium tumulatum est a Gisleberto, venerabili episcopo Ebroicensium. 37 Merito vir iste a notis plangebatur, quia multis bonis in vita sua decorabatur. 38 Erat enim corpore fortis, pulcher et agilis, in lege Dei fidelis, religiosis hominibus supplex et humilis, in negotiis vero saeculi cautus et facundus, et in omni conversatione sua tranquillus et dapsilis. 39 Hic habuit coniugem Iudith, filiam Ricardi Abrincatensis cognomento Goz, sororem scilicet Hugonis Cestrensium comitis, ex qua genuit Gislebertum Aquilensem, et Engenulfum, et Mathildem, et alios plures filios et filias. 40 Gislebertus autem solus, aliis decedentibus, paternae probitatis et honoris haeres successit, et Iulianam, strenuissimi comitis Mauritaniae Goisfredi filiam, coniugem duxit, quae Richerium, et Engenulfum ac Goisfredum, et Gislebertum peperit; quorum duo medii cum Willelmo Adelino, Henrici regis filio, aliisque multis nobilibus VII Kalendas Decembris naufragio perierunt. 41 Mathildis autem potenti viro Roberto de Molbraio, comiti Nordanhumbrorum, nupsit, qui eodem anno contra Willelmum Rufum, regem Anglorum, rebellavit. 42 Sed paulo post captus, fere XXXIV annis in carcere praefati regis, et Henrici fratris eius sine prole consenuit. 43 Nunc ad rem, unde parumper digressus sum, remeabo. 44 Mense Ianuario Guillelmus de Warenna, et Baldricus de Chitreio, Nicolai filius, atque Gislebertus de Aquila, cupiens mortem Richerii fratris sui vindicare, cum valida manu Normannorum impetum facere super oppidanos conati sunt. 45 Sed nihil praeter ferrum in vulneribus suis lucrati sunt. 46 Tunc Guillelmus, Ebroicensium comes, captus est, et Matthiellus de Guitot, filius Godefridi Parvi, lethaliter vulneratus est. 47 Deinde a lugentibus armigeris et commilitonibus ad hospitium suum reportatus est, et mox accersito sacerdote reatus suos confessus est, et sacro viatico communitus, obitumque suum praestolari praeparatus est. 48 Normanni, qui munitionem in valle Beugici custodiebant, gravibus damnis afflicti, et fortissimorum ensibus tironum imminuti, deteriora adhuc sibi formidabant. 49 Et quia Hubertum nec probitate nec felicitate superare valebant, mutato studio consilioque ad regis amicitiam eum revocare tentabant. 50 Ille nihilominus, licet in hac guerra divitiis ac potestate admodum esset corroboratus, serenae pacis securitatem praeoptans, prudenter annuit sequestrorum conatibus. 51 Nec mora, legati ad regem in Angliam missi sunt. 52 Rex autem ut Herveum Britonem, quem magistrum militum constituerat, et Richerium, aliosque pugiles acerrimos interiisse audivit, suumque adversarium felici fortuna provehi, quotidieque contra se confortari comperit, nimia procacitate in deteriorationem praecipitari res suorum praecavit. 53 Prudenter igitur omnes praeteritos reatus Huberto indulsit. 54 Ille autem, accepta securitate, ad regem transfretavit, et facta inter eos amicitia, omne paternum ius honorifice recepit. 55 Normanni et Cenomannenses gaudebant, qui quadriennio conflictu multipliciter vexati fuerant. 56 Deinde quandiu rex Willelmus vixit, praefatus heros ei fidus exstitit, honoremque suum libertate plaudens gratanter tenuit, filiisque suis Radulfo et Huberto moriens dimisit. 57 His temporibus [1086] militiam Anglici regni rex Willelmus conscribi fecit, et LX millia militum invenit, quos omnes, dum necesse esset, paratos esse praecepit. 58 Nam Chunutus iunior, rex Dacorum, ingentem classem tunc parabat, et in Angliam, quam parentes sui, Suenus et Chunutus, olim sibi subiugaverant, venire et ius suum repetere disponebat. 59 Erat enim ante Deum pietate devotus, inter homines potentia magnus, multarumque probitatum laude dignus. 60 Hic nimirum minis et apparatibus suis Normannos, qui Angliam incolebant, terruerat. 61 Sed variis eventibus impeditus, vivente Notho rege, ad effectum non attigerat. 62 Regnante autem Willelmo iuniore, dum multae naves paratae in littore starent, idoneoque vento iam flante, in Angliam nautae per naves armatum exercitum collocarent, rex Chunutus velle Dei exploraturus, ecclesiam intravit, ante altare humiliter procubuit, Deumque ut iter suum secundum beneplacitam voluntatem suam dirigeret, cum lacrymis oravit. 63 Deinde frater eius templum ingressus est, qui dum regem solum ante aram prostratum prospexit, cogitare coepit quam magnus labor, et quam grave periculum tot millibus per unum hominem immineret, et si idem auferretur, cita vehemensque mutatio fieret. 64 Nec mora gladium abstraxit, et orantis regis caput abscidit, statimque in exsilium aufugit. 65 Porro tam tristi nuntio mox exercitus dispersus est, et ad proprium unusquisque negotium reversus est. 66 Denique seniores populi Calomanoth, fratrem regis, parricida exsulante, regem constituerunt. 67 Corpus vero Chunuti regis honorifice in basilica sepelierunt, ad cuius tumulum multa miracula divinitus facta sunt. 68 Ibi grande coenobium monachorum constructum est, et monasticus ordo, sicut in Anglia apud Eoveshamium servatur, regulariter constitutus est. 69 Inde nimirum primi monachi Danos adierunt, et coenobiale ius, barbaris mirantibus, diligenter ostenderunt. 70 Merito praefatus rex a monachis, aliisque religiosae vitae viris honoratur. 71 Primus enim ritus gentis suae, quae neophyta nimiumque effrenis erat, correxit, et metropolitanas sedes, et episcopales, secundum scita canonum construxit, monachosque, qui prius invisi et incogniti Danis erant, accersiit, et opportunae habitationis locum in regno suo liberaliter eis delegavit.
bnf12710.13
Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, LIBER SEPTIMUS., , VII. Odonis Baiocensis episcopi ad papatum contendentis vana fiducia. Guillelmus rex eum detineri iubet. <<< >>> IX. Translatio corporis beati Nicolai Myrensis.
monumenta.ch > Willelmus Malmesburiensis > sectio 20 > 11 > sectio 109 > sectio 24 > sectio 123 > sectio 59 > 5 > 10 > sectio 21 > sectio 43 > sectio 24 > sectio 16 > 24 > sectio 192 > sectio 2 > sectio 81 > sectio 41 > sectio 15 > sectio 13 > sectio 11 > sectio 40 > sectio 110 > sectio 12 > sectio 410 > sectio 181 > sectio 114 > sectio 17 > 8 > 22 > sectio 4 > sectio 85 > sectio 287 > sectio 11 > sectio 1 > sectio 105 > sectio 1 > sectio 12 > 24 > sectio 58 > sectio 329 > sectio 384 > sectio 83 > sectio 78 > sectio 21 > sectio 15 > Petrus Lombardus, Collectanea in epistolas Pauli 1, p3, CAPUT XI. > csg51.250 > sectio 32 > sectio 47 > sectio 300 > sectio 5 > sectio 430 > 11 > sectio 48 > sectio 67 > sectio 335 > sectio 127 > sectio 33 > sectio 9 > sectio 71 > sectio 27 > 3 > sectio 25 > 23 > Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, p3, p2, VIII. Mathildis reginae mors. Eius epitaphium. Cenomannorum rebellio. Rex Guillelmus militum Anglorum numerum conscribendum iubet.